Prema analizi Međunarodnog instituta IFIMES iz Ljubljane, Bosna i Hercegovina se nalazi u ozbiljnoj fazi političkog i bezbjednosnog preokreta. Plan Milorada Dodika i rukovodstva Republike Srpske više nije samo retorička igra o „samostalnosti“, već, kako se navodi, ulazi u završnu fazu – onu u kojoj se planira uspostava ruskih vojnih baza na teritoriji entiteta. Time bi Republika Srpska faktički postala neka vrsta “Južne Osetije” na Balkanu – teritorija nominalno u sastavu BiH, ali pod potpunim uticajem Ruske Federacije.
IFIMES u svojoj analizi ističe da Dodik već godinama sprovodi višeslojni proces slabljenja državnih institucija i prenosa moći sa nivoa BiH na entitetski. Taj proces se odvija kroz zakonske izmjene, blokade institucija, paralelne strukture i propagandnu mašineriju koja za cilj ima da građane Republike Srpske uvjeri da im BiH „nije država“. Prema izvještaju, sada se ide i korak dalje – u vojnu komponentu koja bi, u slučaju realizacije, potpuno promijenila sigurnosnu sliku regije.
U dokumentu se navodi da je Dodikov plan podijeljen u nekoliko faza: politička destabilizacija, pravna reinterpretacija odnosa sa državom, uspostava alternativnih institucija, i na kraju – vojna saradnja sa Rusijom. Posljednja faza je najopasnija, jer bi uključivala fizičko prisustvo stranih vojnih snaga na teritoriji RS-a, što je u direktnoj suprotnosti sa Dejtonskim mirovnim sporazumom.
Takav scenario bi imao teške posljedice. Prvo, Republika Srpska bi izgubila svaku vrstu međunarodne legitimnosti i bila bi tretirana kao područje pod stranom okupacijom. Drugo, BiH bi faktički bila razbijena iznutra, bez formalne odluke o otcjepljenju. Treće, region bi se našao u novoj fazi napetosti, jer bi rusko vojno prisustvo izazvalo reakcije NATO-a, Evropske unije i susjednih zemalja.
Analitičari upozoravaju da bi uspostava baza bila poraz za demokratiju, ali i za same građane RS-a. Dok bi politička elita tvrdila da je riječ o „zaštiti Srba i Republike Srpske“, u stvarnosti bi to značilo gubitak kontrole nad vlastitom teritorijom. Ruski vojni kadar bi bio prisutan, a odluke o sigurnosti donosile bi se iz Moskve, ne iz Banjaluke.
Mnogi ovu situaciju vide kao geopolitički eksperiment u kojem se testira koliko međunarodna zajednica može tolerisati Dodikove poteze prije nego što reaguje. Ako reakcije izostanu, entitet bi mogao postati platforma za ruski uticaj u srcu Evrope. S druge strane, ukoliko SAD i EU odluče djelovati odlučno, moguće su i sankcije, blokade, pa čak i raspoređivanje međunarodnih snaga radi sprječavanja militarizacije RS-a.
Ono što dodatno zabrinjava jeste ćutanje domaćih institucija i fragmentiranost političkih stranaka u Federaciji BiH. Dok Dodik sistematski gradi alternativni poredak, drugi nivo vlasti bavi se kadrovskim podjelama i trivijalnim prepucavanjima. Time prostor za reakciju postaje sve manji, a dešavanja sve teže kontrolisana.
Ukoliko se plan zaista realizuje, posljedice bi bile dugoročne. Republika Srpska bi izgubila svaki demokratski kapacitet, BiH bi postala država sa trajnim unutrašnjim konfliktom, a region bi ponovo bio epicentar globalnih tenzija. „Ne govorimo o referendumu, nego o vojnoj prisutnosti koja mijenja realnost“, upozoravaju analitičari.
Dodik, svjestan geopolitičkog trenutka, očigledno računa na zamor Zapada i koristi slabosti međunarodne zajednice. No, cijena takve politike mogla bi biti previsoka – ne samo za njega, nego i za cijeli narod koji živi u RS-u.
#BosnaIHercegovina #RepublikaSrpska #MiloradDodik #RuskiUticaj #JužnaOsetija #Sigurnost #NATO #IFIMES #Balkan #Geopolitika
