Arapizmi, često posredne adaptacije sa arapskog, ušli su u srpski jezik preko osmansko-turskog, značajnog jezika islamske civilizacije koji je duboko uticao i na naš jezik. Zbog ovog posredovanja ovi izrazi se često nazivaju turcizmima, a ponekad i osmanizmima ili orijentalizmima.
Riječi arapskog porijekla, prvenstveno imenice i pridjevi, pretrpjele su specifične izmjene iu fonetskom i semantičkom aspektu. Ova transformacija se može vidjeti u terminima kao što su: radnja (ar. dukkān, tur. dukpan), zanat (ar. sana’, tur. sanat – izrada), sat (ar. sā’a, tur. saat), sevap ( ar. tawāb, tur sevap – nagrada), kevap (ar. kabāb, tur. kebap), kef ili ćeif (ar. kayf, tur. keyif –). uživanje), kup (ar. kūb, tur. küp – čaša), fukara (ar. fuqarā’, tur. fucara – siromašan) i džep (ar. ğayb, tur. cep).
Uz izvesnu prilagodbu, ovi termini su neprimetno usklađeni sa gramatičkim standardima srpskog jezika. Određene riječi su formirale osnovu za nove lekseme putem formativnih morfema izvedenih iz turskog jezika, uključujući hajdučiju, hajiluka (Ar. hağğ), zajedno sa terminima kao što su sajdžija i sahat-kula.
Važno je napomenuti da su određeni arabizmi promijenili svoj gramatički rod. Na primer, dok su kijamet (ar. qiyāma – nered) i amanet (ar. ’amāna – savez) ženskog roda, u srpskom se koriste u muškom ili srednjem rodu. Osim toga, neke imenice su doživjele promjenu u gramatičkom broju, što je rezultiralo time da se množina smatra jedninom u srpskom, kao što je esnaf (Ar. slomljena množina) ili Muslim (Ar. aktivni particip musliman – onaj koji se pokorava Bogu, pokorava se + perzijski množina sufiks za razumna bića -ān).
Islamizmi dominiraju među arabizmima, obuhvatajući ne samo pojmove vezane za vjerovanja i tradicije muslimana i pravnu terminologiju, već i vokabular iz svakodnevnog života. Pored toga, srpski jezik je inkorporirao brojna arapska lična imena, što je dovelo do stvaranja prezimena kao što su Ahmedović, Hasanović i Karahasan.
Prema pisanju „Politike” pojedini termini su u srpski jezik ušli preko evropskih jezika, uključujući algebru (od arapskog al-ğabr, što znači savijanje), alkohol (od arapskog al-kuhūl), cifra (iz arapskog sifr, što znači nula) i sirup. (od arapskog šarāb, što znači piće).
Dodatni bonus sadržaj:
Arapski rečnik zauzima značajno mesto u srpskom jeziku, posebno u oblastima koje se odnose na religiju, nauku, trgovinu i administraciju. Dok je srpski jezik svrstan u slovensku jezičku porodicu, njegov razvoj su tokom vremena oblikovale različite kulture i civilizacije, pri čemu su arapska kultura i jezik imali značajan uticaj. Ovaj uticaj je posebno bio očigledan za vreme osmanske vladavine na Balkanu, u vreme kada su brojni arapski termini asimilirani u srpski, prvenstveno preko turskog jezika, koji je i sam bio pod velikim uticajem arapskog.
Arapska terminologija se pretežno nalazi u oblastima uključujući religiju, nauku, administraciju i trgovinu. Svakodnevni razgovor uključuje pojmove kao što su “sabah” (jutro), “džamija” (mjesto molitve), “kuran” (sveta knjiga), “fakultet” (škola, naučna disciplina) i “alkohol” (alkohol). Pored toga, brojne arapske reči u srpskom jeziku odnose se na ideje iz matematike, astronomije i medicine, jer su arapski naučnici tokom srednjeg veka igrali ključnu ulogu u očuvanju naučne tradicije.
Prikaz arapskog vokabulara je nedosljedan i razlikuje se po regiji i dijalektu. Dok svakodnevni srpski razgovor sadrži manje arapskih termina u poređenju sa nekim drugim balkanskim jezicima, njihov uticaj je primetan u književnosti, verskim spisima i akademskom diskursu. U savremenom srpskom jeziku arapske reči se često pojavljuju u određenim kontekstima, a mnoge su u potpunosti asimilirane u svakodnevni jezik.
